DEPREM

Bartın ili, Kuzey Anadolu Fay’ına kuşbakışı 132 km. uzaklıktadır. Kuzey Anadolu Fayı boyunca oluşan sismotektonik faaliyetlere sık rastlanılmıştır. Bugüne kadar Düzce-Bolu-Gerede-Tosya-Ladik Kuzey Anadolu Hattı boyunca orta-yüksek yıkıcı altı adet deprem kaydedilmiştir. Bunlardan Bartın’a en yakını 12/11/1999 tarihli Düzce Depremidir. Episantır (merkez) koordinatları 40.74-32.39, derinlik 28 km, Ms=7.2 büyüklüğünde olmuştur.

Bartın’da bilinen en büyük deprem 3 Eylül 1968 tarihindeki saat 08:19:53'de M= 6.5 büyüklüğündeki depremdir. Karadeniz kıyı şeridinde meydana gelen, aletsel olarak kaydedilebilen depremler içinde en büyük olanıdır.

Orta büyüklükte olarak değerlendirilmesine rağmen Bartın, Amasra ve çevrelerindeki köylerde önemli hasara yol açmış ve can kaybına neden olmuştur. Resmi raporlara göre 24 kişi hayatını kaybetmiş, yüzlerce kişi yaralanmış, binlerce ev hasar görmüştür. Deprem İstanbul, Ankara, Bursa ve Samsun gibi çevre illerde de hissedilmiştir. Bartın depreminin ana şok merkez üstü ISC (International Seismological Center) tarafından Amasra'nın 10 km kuzeyinde, deniz içinde gösterilmiştir. Kıyı 30-40 cm kadar yükselmiştir. ISC kayıtlarına göre ana şoku izleyen ve büyüklükleri 4,0

Araştırmacılar, depremin oluşum nedenini, çok kırıklı ve faylı olan deprem bölgesinde jeolojik olarak nispeten genç fayların küçük ölçüde harekete geçmesiyle açıklamıştır. Amasra ile Çakraz arasında böyle bir fayın oluşturduğu kıyı yamacının, deniz seviyesine nazaran 35-40 cm kadar yükselmesi bu tür hareketlerin açık bir kanıtı olarak ileri sürülmüş, merkez üstünde alüvyonlarda çatlaklar gözlemlendiği ve heyelanlara rastlandığı belirtilmiştir.

HEYELAN

İlimizin çoğu Kretase ve daha genç çökellerle örtülmüştür. Sadece Bartın'ın doğusunda alttaki Permiyen ve Jura yaslı kayalar mostra vermektedir. Bu bölgenin kütle kaymasının kaynak alanı olduğu düşünülmektedir.

Bartın ilinde jeolojik öneme sahip alanlar, yumuşak zeminler, erozyon alanları, heyelan alanları, sellenme-taşkın alanlarının gözlendiği alanlar, yer altı suyu kirlenmesine neden olabilecek alanlar olarak belirlenmiştir. Jeolojik haritada kuvaterner alüvyonlar olarak gösterilen alanlar heyelan haritasında gösterilen heyelan alanları jeolojik olarak riskli arazi gruplarındandır. 

Bartın da Heyelanlar genellikle Ulus (Ku), Çaycuma (Teç), Çakraz (PTRç) formasyonunda yoğunlaşmaktadır. Özellikle Arıt ilçesi etrafında Çakraz formasyonu içerisinde derinliği 5m den büyük heyelanlar ve kütle akmaları yoğundur. Yine Ulus ilçesinde GB-KD gidişli Ulus formasyonu içerisinde yoğun bir şekilde 5m den büyük derinliğe haiz aktif kayma tipli heyelanlar görülür. Yukarda zikredilen formasyonlarda yerleşime gidilirken gerekli jeoteknik inceleme ve yerinde deneyler yapılmalı, çıkan neticelere göre yerleşime gidilmelidir. İlin jeolojik öneme sahip bir başka alanları da kuvaterner alüvyonlardır. Yeraltı suları bu birimde yüksek olup deprem anında sıvılaşma riski taşımaktadırlar. Aynı zamanda yeraltı su potansiyeli bakımından zengin olmaları sebebiyle içme ve kullanma suyu temininde de bu formasyonlar önemli olduklarından kirlilik yaratacak yapılaşmalardan kaçınılmalıdır. İlin yüksek eğimli kesimleri gene riskli arazi gruplarına girer. Yüksek eğimli araziler; yağış gibi parametrelerle stabilizelerini kaybederek heyelan gibi kütle hareketlerine mahal verebilirler.

İlimizde hareketine devam eden, eski veya duraklamış toplam 475 adet heyelanlı alan bulunmaktadır. İlimizin yüzölçümü 2375,16 km2 olup söz konusu heyelanlı alanların toplam yüzölçümü 161,32 km2’dir. Coğrafi bilgi sistemleri kullanılarak yapılan analizler neticesinde; İlimiz yüzölçümünün .4’si çok yüksek, 24.7’si yüksek, 20’si orta, 18.4’si düşük ve 19.5’si çok düşük heyelan afeti meydana gelebilecek özelliklere sahiptir.

TAŞKIN/SEL

Bartın çayı havzasının içerisinde bulunduğu Batı Karadeniz havzası sel ve taşkınların çok sık karşılaşıldığı bir bölgedir. 1970–1997 yılları arasında bu bölgede toplam 19 taşkın meydana gelmiştir. 1970–1987 yılları arasında kalan dönemde taşkın sayısı 7 iken, 1987–1997 yılları arasındaki 10 yıllık dönemde bu sayı 12’ye çıkmıştır. Son olarak 21.05.1998 tarihinde yaşanan sel felaketi ilde ekonomik, sosyal ve sağlık açısından derin yaralar açmıştır.

Bartın çayını oluşturan iki ana dere olan Kozcağız Çayı ve Ulus çaylarıdır. İki farklı yönden gelen bu çaylar (bunlara farklı bir yönden katılan Arıt Çayı’da dahildir) Bartın şehir merkezi yakınlarında birleştikten sonra hemen kuzeyde İnkumu/Boğaz mevkiinden Karadeniz’e dökülür. Bartın Çayı Havzası; Kuzeyde Amasra ve Ulus, Güneydoğuda Eflani ve Safranbolu’ya, Güney ve batıda da Filyos Çayı Havzası’na komşu bulunmaktadır. Bartın Çayı’nı ve dolayısıyla havzayı, saat yelkovanı istikametinde, Gökırmak (Arıt Çayı), Ulus Çayı, Değirmendere, Kocanaz Deresi ve onun kolu Günye Deresi oluşturmaktadır. Bartın Çayı Havzası sığ ve orta derin bir toprak yapısına sahiptir. Taşkın sahaları değişimlerinin daha net bir şekilde ortaya konulabilmesi amacıyla 1992–2000 yıllarında elde edilen veriler incelendiğinde 1992 yılı taşkın sahaları toplam alanı 633.65 ha, 2000 yılına ait taşkın sahaları toplam alanı 712.56 ha olduğu tespit edilmiştir. 1992–2000 yılları arasında her iki dereye ait taşkın sahalarında oluşan alan değişikliği 78.91 ha olarak gerçekleşmiştir. Bartın nehir havzası sık sık taşkın olaylarına maruz kalmaktadır. Tarımsal faaliyetler açısından bu alanların korunması gerekir.

İlde yaşanan sel felaketinin en önemli nedenleri Bartın İlinden geçerek denize ulaşan akarsuların yukarı havzalarında toprağın su tutma kapasitelerinin az olması, orman alanlarına müdahale edilmiş olunması ve akarsu yataklarının ıslah edilmemesidir.